خواب كودكان در سنین مختلف

خواب و كمبود خواب یكی از بحث‌برانگیزترین جنبه‌های مراقبت از كودك است. معمولا والدین جوان، اهمیت حیاتی این موضوع را در هفته‌ها و ماه‌های اول تولد فرزندشان كشف می‌كنند. كمیت و كیفیت خواب نوزادروی شادی و رضایت همه اعضای خانواده تاثیر می‌گذارد.
خواب كودكان در سنین مختلف متفاوت است، اما در واقع این تفاوت‌ها تنها ناشیاز تغییر شكل مشكلات خواب است. مثلا به جای گریه، بیخوابی و به جایغذا دادن به نوزاد در طول شب، كابوس‌های شبانه یا تشنگی به سراغ كودك می‌آید.
شما چگونه كودكتان را كه در حال گریه است می‌خوابانید؟ چگونه باید با فرزندتان كه در نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌شود رفتار كنید؟ و چقدر خواب برای فرزندتان كافی است؟ مقدار خواب كاملا به سن فرزندتان بستگی دارد. جداولی كه به این منظور وجود دارد در واقع متوسط خواب كودكان را در سنین خاص، گزارش می‌كنند.
هیچ عدد دقیقی برای ساعات خواب مورد نیاز برای همه بچه‌ها در یك سن خاص وجود ندارد. یك كودك دو ساله ممكن است از ساعت 8 شب تا 8 صبح بخوابد، اما كودك دیگر با سنی مشابه ممكن است با خوابیدن از 10 شب تا 5 صبح، كاملا سرحال شود. به هر حال خواب در سلامت كودك نقش مهمی را ایفا می‌كند؛ اما همیشه ارتباط بین كمبود خواب یك كودك و رفتارش، روشن و واضح نیست. وقتی بزرگ‌ترها خسته می‌شوند بدخلق شده و انرژی‌شان كاهش می‌یابد، اما كودكان احتمال دارد كه فعال‌تر شده، مرتبا با همه چیز مخالفت كرده و رفتارهای افراطی از خود نشان دهند.
اگرچه محدوده مقدار خواب كودكان در هر سنی مشخص است، اما هر كودكی شخصیت منحصر به فردی دارد كه میزان خواب مورد نیاز او را تعیین می‌كند. در اینجا تخمینی براساس میزان سن و سال كودك آمده است.

هیچ فرمولی برای خواب نوزادان وجود ندارد چرا كه ساعت درونی آنها هنوز كاملا پرورش نیافته است. عموما نوزادان، بین 16 تا 20 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند كه این میزان خواب بین شب و روز تقسیم می‌شود.
نوزادان هر 3 تا 4 ساعت باید بیدار شوند تا وزن‌گیری آنها كامل شود، این اتفاق در دو هفته اول روی می‌دهد. بعد از آن، حتی اگر نوزاد مدت بیشتری را هم بخوابد مشكلی ایجاد نمی‌شود. البته بیشتر نوزادان فاصله زمانی زیادی را نمی‌خوابند چون گرسنه می‌شوند. بیشترین مدتی كه یك نوزاد به طور متصل می‌خوابد معمولا بین 4 تا 5 ساعت است این كاملا به میزان گرسنگی طفل بستگی دارد. اگر نوزاد مدت زیادی را بخوابد احتمالا در طی روز گرسنه‌تر شده و نیاز به وعده‌های غذایی بیشتر در او افزایش می‌یابد.
ولی والدین نگران نباشند چرا كه وقتی احساس می‌كنند كه خواب شبانه برایشان مثل یك رویای دست‌نیافتنی است، زمان خواب نوزادشان معمولا شروع به شیفت كردن به سمت شب می‌شود. در 3 ماهگی، 5 ساعت از خواب در طول روز و 10 ساعت در طول شب خواهد بود و با یك یا دو وقفه در طول شب مواجه خواهیم بود.
در مورد 90 درصد بچه‌های با این سن و سال، خواب شبانه 6 تا 8 ساعت خواهد بود.
اما مهم است كه بدانید كودكان همیشه وقتی به نظر می‌رسد كه بیدارند، در واقع بیدار نیستند آنها می‌توانند گریه كنند و صداهای مختلفی را در هنگام خواب سبك، ایجاد كنند. حتی اگر آنها در طول شب بیدار شوند شاید فقط برای چند دقیقه بیدار باشند و سریعا دوباره به خواب روند. بهترین حالت این است كه فرزند شما یاد بگیرد كه خودش سریعا به خواب برود، پس بهتر است به او اجازه بدهید تا این روش را امتحان كند.
اگر كودك زیر 6 ماه گریه را چندین دقیقه ادامه داد، آن وقت باید به او پاسخداد. شاید كودك شما حقیقتا احساس ناراحتی كند؛ گرسنگی، خیس كردن خود، سرمایا حتی بیماری. اما زمان بیداری شبانه برای عوض كردن بچه و غذا دادن به اوباید تا حد امكان سریع و بی‌صدا باشد. هیچ كار اضافه غیر ضروری كه باعث تحریك كودك شود مثل صحبت كردن، بازی كردن یا روشن كردن چراغ‌ها را انجام ندهید. كودك خود را تشویق كنید تا یاد بگیرد كه شب زمان خواب است. شما بایداین نكته را به او آموزش دهید زیرا كودك شما به این‌كه چه زمانی نیازهایش را برآورده سازد توجهی ندارد.
ایده‌ آل این است كه كودك‌تان قبل از به خواب رفتن، در تختخواب مخصوص خود قرار گیرد و اصلا زود نیست كه ساعت خواب منظم و ثابتی را برای او در نظر بگیرید. هر كار آرامش‌بخشی كه در زمان خاصی در هر شب انجام شود، به روتین ساختن ساعت خواب كودك كمك می‌كند. كودك شما همه اینها را با خواب مرتبط كرده و این كارها به او كمك می‌كنند كه او بخوابد. شما می‌‌خواهید كه كودك‌تان به طور مستقل به خواب رود و یك امر منظم و ثابت كودك را به این كار تشویق می‌كند.

در 6 ماهگی، كودك ممكن است 3 ساعت در طول روز بخوابد و 11 ساعت هم در شب در این سن، شما می‌توانید پاسخ‌تان را به كودكی كه بیدار است و در طول شب گریه می‌كند تغییر دهید.
شما می‌توانید به كودك‌تان در این سن 5 دقیقه فرصت دهید تا خودش ساكت شود وبه خواب رود. اما اگر این اتفاق نیفتد می‌توانید او را بدون بغل كردن (تنها با صحبت كردن و نوازش كردن)‌ آرام كنید، سپس او را ترك كنید. در غیر این‌صورت بدانید كه او بیمار است كودكان بیمار نیاز به در آغوش گرفته شدن دارند تا آرام شوند. اگر كودك‌تان بیمار به نظر نمی‌رسد و به گریه كردن ادامه می‌دهد، می‌توانید كمی بیشتر از 5 دقیقه منتظر بمانید، سپس كارهای قبل را تكرار كنید.
بعد از چندروز، به تنهایی خوابیدن برای كودك راحت‌تر می‌شود. اما اگر كودك 6ماهه شما به بیدار شدن بیش از 5 تا 6 بار در طول شب ادامه داد با پزشك مشورت كنید.
بین 6 تا 12 ماه، ترس از جدایی برای تعدادی از كودكان به مساله‌ای عمده تبدیل می‌شود و شاید این موضوع باعث شود كه آنها دوباره بیدار شوند. اما قوانین برای بیداری‌های شبانه مشابه قبل است یعنی نباید او را در آغوش گرفت، چراغ را روشن كرد، آواز خواند، حرف زد یا به او غذا داد. همه این فعالیت‌ها تكرار رفتار را تشویق می‌كنند.
اگر فرزندتان در حال گریه از خواب شبانه بیدار می‌شود، بررسی كنید كه بیمارنباشد و خودش را خیس‌ نكرده باشد. شما می‌توانید او را با مهربانی وقتی بهپشت یا به شكم خوابیده نوازش كنید. استفاده از پستانك یا مكیدن انگشت می‌‌‌تواند به كودك در این سن كمك كند كه آرام شدن را یاد بگیرد. اگر كودكتان به گریه ادامه می‌دهد می‌‌توانید از قانون 5 دقیقه استفاده كنید كهدر بالا عنوان شد.

از سن یك تا 3 سالگی، كودك بین 10 تا 13 ساعت می‌خوابد. ترس از جدایی یا تمایل به بودن با مادر و پدر می‌تواند انگیزه كودك برای بیدار ماندن باشد.
زمانی از شب را كه نشانه‌هایی از خواب در كودكتان دیده می‌شود یادداشت كنیدو سعی كنید این زمان را به عنوان ساعت خواب او در نظر بگیرید و آن را به صورت یك عادت تبدیل كنید.
شما نباید یك كودك 2 یا 3 ساله را به خواب در طی روز مجبور كنید. مگر این كه واقعا خسته و بدخلق شده باشد.
والدین، برخی اوقات این تصور اشتباه را دارند كه بیدار نگه‌داشتن كودك باعثمی‌شود كه او هنگام شب، سر ساعت مناسب به خواب رود. در واقع،‌ كودكان اگر بیش از حد خسته باشند دیرتر و سخت‌تر به خواب خواهند رفت.
ایجاد یك ساعت خواب مقرر و همیشگی، به كودك كمك می‌كند كه آرامش داشته باشدو برای خواب آماده شود. برای كودك نوپا، شاید زمان مقرر بین 15 تا 30 دقیقه نوسان داشته باشد و همراه فعالیت‌هایی مثل خواندن داستان، حمام كردن یا گوش دادن به موسیقی باشد كه باعث آرامش او می‌شود.
هر كاری كه شب‌ها برای به خواب رفتن فرزندتان انجام می‌دهید، هر چه كه باشد، ‌كودك احتمالا اصرار دارد كه هر شب تكرار شود. فقط اجازه ندهید كه تشریفات قبل از خواب خیلی سخت و طولانی شود. به فرزند خود اجازه دهید كه درزمان خواب یكسری انتخا‌ب‌ها داشته باشد مثلا انتخاب كند كه چه لباسی می‌خواهد بپوشد،‌ چه عروسكی را با خود به رختخواب ببرد، چه موسیقی‌ را گوش كند. این موضوع به فرزند شما احساس كنترل و تسلط می‌دهد.
اما حتی كودكانی كه خیلی خوب می‌خوابند هم در مواقع خاصی والدینشان را از خواب بیدار می‌كنند. خواب دیدن، در این سن شروع می‌شود و برای بچه‌های خیلی كوچك می‌تواند هشداردهنده باشد. كابوس‌ها هم برای كودكان ترسناك است چرا كه آنها نمی‌توانند فرق بین خیال و واقعیت را تشخیص دهند. پس برنامه‌های تلویزیونی كه فرزندتان تماشا می‌‌كند را با دقت انتخاب كنید خصوصا اگر قبل از خواب آنها را تماشا می‌كند.
در این موقعیت‌ها كودك خود را آرام كرده و او را در آغوش بگیرید. اجازه دهید كه كودكتان راجع به رویاهایش با شما صحبت كند و تا وقتی كه او آرام نشده در كنارش بمانید. سپس فرزندتان را به رفتن به رختخواب تشویق كنید.

كودكان پیش‌دبستانی بین 10 تا 12 ساعت در شب می‌خوابند اما این یك قانون نیست. یك كودك 5 ساله‌ای كه خواب شبانه خوبی دارد نیازی به خواب روزانه ندارد. البته، اگر زمانی از روز ساكت و‌ آرام باشد،‌ كودك می‌تواند به خواب برود.
یك كودك 5 ساله ممكن است هنوز هم مشكل كابوس و حتی مشكل سخت به خواب رفتن در برخی شب‌ها را داشته باشد. شما می‌توانید یك بسته شامل كتاب با تصاویر زیبا، سی‌دی، نوار قصه یا چیزهایی از این دست را آماده كرده و در اختیار كودك قرار دهید تا با استفاده از آنها راحت‌تر به خواب رود. از این وسایل با هم استفاده كنید و طوری آنها را در اتاق كودك قرار دهید كه او بتواند درهر ساعتی از شب به آنها دسترسی پیدا كند.

كودكان بین 6 تا 9 سالگی حدود 10 ساعت در شب می‌خوابند. دشواری‌های زمان خواب خصوصا برای تك‌فرزندان در این سنین بیشترمی‌شود. سعی كنید یك زمان كوتاه خصوصی را قبل از خواب با او بگذرانید و ازاین زمان برای اعتماد به نفس دادن به او و صحبت كردن با او استفاده كنید. این كار كودك شما را برای خواب‌ آماده می‌كند.
كودكان سن 10 تا 12 سال به حداقل 9 ساعت خواب شبانه نیاز دارند. كمبود خوابدر كودكان می‌تواند باعث بدخلقی و بیش‌‌فعالی آنها شود.

نوجوانانبه 9/5 تا 8 ساعت خواب در شب نیاز دارند، اما خیلی از آنها به این اندازه نمی‌خوابند. چون نوجوانان معمولا برنامه خاصی برای فعالیت‌هایشان دارند و ساعات مشخصی را در مدرسه سپری می‌كنند. معمولا كمبود خواب دارند. اگر فرد هر شب یك ساعت كمبود خواب داشته باشد گویا در طول یك هفته، یك شب را نخوابیده. از طرفی كمبود خواب باعث كاهش تمركز، كاهش حافظه كوتاه‌مدت، عملكرد متغیر و تاخیر در زمان پاسخگویی به محرك‌ها می‌شود. از طرفی بدخلقی،مشكلات در سر كلاس درس، تصادفات رانندگی و غیره هم از عوارض كم‌خوابی است.
یك نوجوان به طور ایده‌آل باید سعی كند كه هر شب سر ساعت معینی به رختخواب رفته و راس ساعتی معین از خواب بیدار شود و حداقل بین 8 تا 9 ساعت هم بخوابد.
در انتها باید به این نكته توجه كرد كه راه مطمئنی برای ایجاد خواب خوب در كودك وجود ندارد، اما والدین باید بدانند كه اكثر بچه‌ها توانایی خوب خوابیدن را دارند و با كمی تلاش می‌توان عادات خوبی را جهت خواب در كودك ایجاد نمود.

 

منبع : تیبیان